Een litteken is het zichtbare deel van een letsel aan de lederhuid nadat het weefsel zich heeft hersteld, ten gevolge van een incisie tijdens een ingreep of na een verwonding
Introductie
Littekenvorming maakt integraal deel uit van het genezingsproces. Behalve bij zeer kleine letsels veroorzaakt elke verwonding (na een ongeval, een ziekte of een chirurgische ingreep) een min of meer belangrijk litteken. Het littekenweefsel is niet identiek aan het weefsel dat het vervangt en is gewoonlijk van lagere functionele kwaliteit. Zo zijn littekens op de huid bijvoorbeeld gevoeliger voor ultraviolette straling en zowel de zweetklieren als de haarfollikels ontwikkelen zich niet onder het litteken. Nochtans kunnen bepaalde weefsels (bot bijvoorbeeld) genezen zonder structurele of functionele beschadiging.
Men moet weten dat wanneer het bij een chirurgische ingreep nodig is door de huid te snijden, de huid zich steeds, ongeacht de techniek die voor het dichtnaaien ervan wordt gebruikt, zal herstellen door een litteken achter te laten dat niet volledig kan verdwijnen.
De enige aantasting van de huid die geen enkel litteken nalaat, is wanneer het slechts het meest oppervlakkige deel van de huid betreft, namelijk de opperhuid.
Zodra een insnijding door de lederhuid gaat – dat wil zeggen het diepst gelegen deel van de huid – zal de chirurgische ingreep, ongeacht de kwaliteit van de chirurg en de zorgen die hij toedient, een litteken achterlaten dat weliswaar zal verminderen, min of meer onopvallend zal worden, maar nooit volkomen onzichtbaar.
Wij zullen de behandeling van die littekens bespreken die, wegens abnormaal of onesthetisch, een chirurgische interventie vereisen.
Het is onmogelijk om een litteken volledig te laten verdwijnen, noch door chirurgie noch door enig ander middel (zalf, tatoeage, peeling, laser, …).
Het doel van een chirurgische ingreep is om een “vicieus” litteken (dat een gebrek, een afwijking vertoont) te vervangen door een nieuw litteken waarvan men hoopt dat het minder storend en opvallend is.
In de meeste gevallen kunnen enkel gestabiliseerde littekens worden behandeld; dit is na afloop van hun natuurlijke evolutie (6 maand tot 2 jaar). Littekenvorming doorloopt immers grotendeels drie fasen. De eerste fase begint enkele dagen na de ingreep; het litteken is dan over het algemeen mooi en fijn. Vervolgens, tijdens één à twee postoperatieve maanden, wordt het roder, harder, gezwollen en het jeukt ook vaak. Dit stadium duurt gemiddeld drie tot zes maanden. Tenslotte komt het litteken in zijn laatste fase waarin het begint te verbleken en te versoepelen. Tezelfdertijd verdwijnt de jeuk. Op het einde van dit min of meer lange en onvoorspelbare proces is het litteken onuitwisbaar, bleek, soepel en gevoelloos.
Het is belangrijk om tijdens de hele evolutie zorg te dragen voor uw litteken zodat het zo onopvallend mogelijk wordt: u moet het beschermen tegen de zon (kleding, hoed, beschermende zonnecrème), het vochtig houden met crèmes en het dagelijks masseren. In bepaalde gevallen kan uw chirurg silicone voorschrijven in de vorm van pleisters (sheets) of gel om de roodheid of de zwelling te verminderen.
- De pogingen tot chirurgische correctie zijn enkel geoorloofd in de volgende gevallen:
- samengetrokken littekens: zeer verhard en “opgestuwd”, laten zich niet uitrekken, zeer onesthetisch en kunnen zelfs soms bepaalde bewegingen beperken.
- ulcererende littekens: hun broosheid resulteert vaak in oppervlakkige “schaafwonden“ die blijvend, dieper en erger worden.
- onesthetische littekens: breed, gekleurd, onregelmatig, verheven, ingedrukt, vergroeid…
Er dient op gewezen te worden dat de behandeling van een normaal litteken dat alleen maar groter geworden is (wat vaak voorkomt) zeer onzeker is, want de uitbreiding van het litteken is vaak te wijten aan een probleem met de littekenvorming eigen aan de patiënt en onafhankelijk van de chirurgische techniek.
Huidtumoren
Huidtumoren (of -letsels) zijn vlekken of uitwassen van de huid, verschillend van omvang, vorm en kleur. Zij kunnen zich overal op het aangezicht of het lichaam bevinden. Elk type cel in de huid kan in een goedaardige of kwaadaardige tumor veranderen; er bestaat dus een groot aantal huidtumoren, gaande van het eenvoudige “schoonheidsvlekje“ tot de meest zeldzame tumor. Zij kunnen verschijnen in de loop van het leven of al aanwezig zijn vanaf de geboorte. Het is meestal een huidarts die de diagnose stelt of uw behandelende geneesheer die aan een plastisch chirurg vraagt om de tumor weg te nemen.
Deze korte uiteenzetting, zonder echter volledig te zijn, heeft tot doel u de huidtumoren voor te stellen die het vaakst voorkomen. Zeldzame letsels zullen u geval per geval uitgelegd worden door uw arts-specialist.
Voor wat betreft de huidtumoren, kan men drie typegevallen onderscheiden:
* Goedaardige tumoren
Bepaalde oorspronkelijk goedaardige letsels (zoals sommige “schoonheidsvlekjes“) kunnen soms veranderen en evolueren tot kwaadaardige letsels; het is dus logisch om ze preventief weg te nemen.
Andere zuiver goedaardige letsels kunnen verwijderd worden omdat ze hinderlijk zijn, ofwel omwille van wrijvingen of irritaties, ofwel om louter esthetische redenen.
* Twijfelachtige tumoren
Een eenvoudig visueel onderzoek van een letsel maakt het niet altijd mogelijk om zich van zijn goedaardige aard te vergewissen.
In dit geval zal het chirurgisch wegnemen tot doel hebben het letsel te onderwerpen aan een anatomopathologisch onderzoek (onder de microscoop) wat het enige middel is om de diagnose te bevestigen.
* Kwaadaardige tumoren
Huidkankers moeten uiteraard verwijderd worden; chirurgie is vaak de enige behandeling die het mogelijk maakt om volledig te genezen. Het doel is dus om de tumoren helemaal weg te nemen, en daarbij een “veiligheidsmarge“ in acht te nemen; dit wil zeggen door er voldoende ruim – zowel in de breedte als in de diepte – rond te gaan om alle kansen te geven om herval te vermijden.
Dat wat werd weggenomen zal systematisch aan een anatomopathologische analyse onderworpen worden (onder de microscoop) om de diagnose te bevestigen en om zeker te zijn dat het letsel volledig werd verwijderd.